1000000194

,, litio/ius adha-íillis , det mihi mentem pacatam. arque

:ranqulll.am

magrs de

v~ílra corr~~i?ne,

,, quam de fubveríione cogitan.tem .

~amquam

emm Dom

mus per ~er

vos

fuos regna

fub~e1tat erro~1s' 1pfo~

~amen

homines , in quantum homm!!S. funt, cmcpdandos

cffe

potms quam perdendos 1ubet · Utinam

qui

fidei comrovcríias tra&rnr, codem ammo duceremur ,

. .

, .

Etli porro iJl orrinibus Augufüni operibus

fomm~

ejus facultas

el~cet

~onnih1l ~amen maJ~r.1s fple~do

ris catholic:e ejus difceptationes prz fe ferunt:

bello

prrel10 mag1s

qua~

111

pace

m1!tt.u~

virtus

probatur.

ipíis enim fcriptis vis & .acurnen. ingenii, doéhina , eruditio ,

~cnpmrarum pentI~

, elo–

quenti;i , prudemia

dexteritas , ur m proprio argumento

lu~en

fuum expbcant , dum urgenuum ad-

verfariorum i!llpetus omnes animi nervos ad eos debellandos exc1rant

pr~nrant .

Jam vero qt¡oniam plurá funt Auguthni Polemica opufcula , quam ut m unum volumen

c~g1. ~~nt;

ea in piures tomos partiri neceífarium fuit.

primus quidem ea qua: adverfus

Manicbieos, Prifc1l(1aniflas,

v!rianos

condita fum, compleéktur: de quibus hic multis pr<efari otiofum

fupervacaneum fuern; cum

primo loco fefe offerat Aµgufiini Iiber

de bierejibus

in quo hiíl:oriam harum omniumque ha:refeon com-

pendio defcriptam Ieél:or inveniet,

Manich<rorum ha:.rdim , qua deceptus ¡¡tque ímbutus fuerat adolefcens , íl:at1m a fuo bapt1fmo ag–

greífus efi füenuíffimus pugil , quinque libris in eos editis , nempe

de libero arbitrio

de G_eneji contra Ma–

nicbieos,

moribus

Ecclefi~

catbolicee, de moribus Manicbieorum,

de 'Vera Reltg/one :

quos gma

neop~ytus

nondµm presbyter <;:ompofuit, in primo romo,

in amea vulgatis , reliquimus . Hos

li~ros

nomine

Pen–

tateucbi contra Manicbieos

deGgnat Paulinns in epi!l:ola

5. inter Auguíl:inianas, laudatque m hunc modum_.

O lucerna digne fu¡rra candelabrum Eccleji<C pojita, quit late catbolic1s urbibus de feptiformi lycbno paf/um oleo

littl•

titl! lumen ejfundens, denfas

lic~t

bitreticorum caligines difcutis,

lucem 'Ueritatis a confr1Jione tenebrarum fplendore

clari/ici fermonis enubtlas.

Haétenus Paulinus de primis illis in Manich::eos fcriptis ; in quibus

íi

tantum lu–

minis ac fplendoris deprehendir

quid de aliis fubfequentibus , gua:: progreífu temporis majore diligen–

ria

rerum ufo ab Augullino i;ondita funt, exfpeétandum efi?

Ex his primu111 quod a fufcepro facerdotio compofuit in gratiam amici fui Honorati , qui Manichreorum

erroribus tenebatur,

de utilitate

mdendi

infcripíit, ubi his pr;Eclaris ufus eíl: verbis, qure in fronte Polcmi-

c.¡..

'•

cormn ipíius operum adhiberí merentur.

Q!;.l_<e

ut tibi' proíim, aut cene nihil obfint , omnibufque omni-

,, no, -qnorum in manus forte devenerint,

-ro~vi

Deum,

rogo;

fpero ira fore,

bene mihi con–

" fcius fum

quod ad hunc íl:ilum pio

officiofo animo, non vani nominis appetitione aut

nugatori~

oíl::cn–

" tationis acceffi , Poíl: hrec eofdem Manichreos denuo exagitavit edito libro

de duabus n111mis

quarum dice-

banr unam partem Dei

effe,

alteiam de gente tenebrarm;n: qua:: delir:unenta perfpicuis

a Iuminc natu–

rali petiris rationibus íic eludit, ut magis animos commovendo, quam difputando , adverfarios ad verita–

tis agnitionem reducerc videatur ; dolens interim quod olim eafdem rationes non ac!hibuilfet, ut ne in pra–

viffimre feéh-e perniciem labemur. His porro fcriptis

gravibus fui-s ad populum concionibus ita omnium

admirationem excitavit, ut illam cauífam falvam

fanam rcpurarent omnes , quam vir tantx mo–

derationis & íinceri.tat!s, tanta:: dofüina:: & eloquentia!

prop~naífet.

Hinc eíl:: quod Hippone civitate per

Fortunatum presbyterum Manichi:um

magnam partem corrupta, non modo Catholici, fed

Donatiíl:a: fan–

étum Doétorem ad fing 1larem cum eo

difputationem

adduxerint

ex qua ita debilitatus

fraétus receliit

1nvir. .Aug.

Fortunatus, ut ejns

p~fül

ntiliimo contagio Hipponenfes omnes dcinceps caruerim. Poílidius defcribit

pr~"

7 •

fperum fortunaromque fuccelfum hujufce collationis, cujus aél:a hic refcruntur: ex guibus difcimus hom1-

•

c ••

,ff.

nem Ioquaciilimum ad unum

Au~ufiini argumentu~,

(ídem

fcilicet

quod olim a.Nebridi? audierat) itll.

i.b. 7

.c/

oQmutuiffe , ut captara per fpec1em fuos confulend1 aífeclas ad refpondendum [patio , turp1 fuga ex urbe

Bippone, pedum ex collatione aufugerit, numquam eo rediturus. Parrara hac viél:oria, aliquamo poíl: pro–

cufüm eíl: opufculum

contra .fidimantum:

qua in opere vetcris ac novi

Te.íl

:amemi loca fimul conciliantur,

fatisfitque cavillationibus, quas ex loeis illis veterator iíl:e, Manicha:i

'quo

ndam difcipulus, deduxerat.

Idem in

Manich~os

c.ertamen profecutus eíl: Augufiinus jam Epifcopus, refellendo primum

Manicbiei epi-

w .

2 ,

d,jlo/aY(J, fundamenti

appellatam, in gua rorius perverf:r doétrin:e fumma conrinebatur, id eíl:

doElrintl! initium,

• 1"'

c•m

rncdium?

finis,

teílamc Felice Manicha:o. Unde tanta ab ipfis Manichreis reveremia ha:c epiílola legeba–

!'~'.~ ;;;,~

tur, Ut non nifi

ab inclínatis

difcererur , Sic enim habetur hic

locus in duebus vetufiis ex.ernplaribus,

in–

':,,'~;.~'."''

clintttis difcebatur a nobis

tametú aliam pr:rtulimus leétionem ex optim:r notre codice Corb.eienli ,

Ipfo

emm nobis i/lo tempore mi{eris quando leélá efl, illuminati dicebamur a 'Vob1s.

Ab hac lucubratione forre non ita pridem manum removerat Augufiinus, cum Catholici aliud eidem

onus imponunt, ut fcilicet refponderet ad librum

Faujli Manicbieorum epifcopi

tantopere a fuis pra:dicati;

cu–

•

Lib.d•••i·

jus nobis ad'Uentus,

ait ,,.. Augufiinus,

ad explicanda onmia qttie nos mo'Vebant, qu11ji de cielo promittebatur.

Vc–

~'.'/"d•nJ•

rum tam magnificis promiffis non bene refpoodit cventus: immo vero contraria forre faél:um eíl:, ut Doéfor

fanétus

qu¡¡ft

ci:lo miffus

merito exifiimari poflit ad revincenda commenta ineptiffimi pr:dl:igiatoris , qui

miferandis nugis multorum animas feduxerat , maxime vero ad vindicanda vererum Patriarcharum aéta

quibus infauílus ille ba:reticus fucum facere rentaverat . Hoc in opere cum Apofioli Jefu Chriíl:i nomen :

w .s¡ ...

qu?d Manicha:us

.in~tio .epiflo~arum fuaru~

libi

tribuebat

ab indigno homine removeret , tempus exorne

Ep;ph.lib.d•

hu¡us hrereíis nob1s md1cat V1r fanéfus, a1tque coníl:are,

non

folum

pofl Tertttllianum, 'Uerum etiam poft

Cy..

, ...d.&

"f.

prianum banc /Ji:rejim

fuilfe

exortam .

Huic femeotix concordar Epiphanius, qui eju{dem ha::refis ortum revo–

E•/i1.

1.~.7.

cat ad nonum Gallieni annum, qui cum anno Chriíl:i

263.

coincidir. Eufebius vero ad tempus felicis Pa.

;·1.··

~re

Diocletian! i.mperatoris, qui t:imen ad irc:iperium non pervenit, nifi ferc pofi decennium a marte Fe-

1...

¡..,,,,

1 •

hcis Papa:, cont1g1t anno

275.

Leo Magnuslongms eamdemoriginem fubmovet, ad annum fcilicet a Chri–

d•'l'mrcc.

reCurreétione

60.

Pr~bo

imperatore

~Paulina.

c.onfule. Aéta

collationis cum Fe/ice

Manicb~o,

qui Catho-

lic,os-feduél:ums cum ven1ífet, per Auguílmum fel1c1ter ad Eccleiice communionem reduétus eíl: , nova ca.

tho-