4000003575

D E

L E

G V

LA. D I

'\r

D 1

L O G V

S E.-

P T I

D E

L E G

l•

JSVS, Vr:L,

DE.

Lr:-

CVMLATI-

O N

MAR.llLll J'lCINJ

A 1l G VME NT.

!\.

T V 1l

Plato in (cptimo rurfüm incompai:a–

bili dtli1?;cntia ad prima a:tatis tencrz rudimcnta, itno

ucro progredirur.Nunquam cnim,ut itadixer im,ab hoc ipfo

digrcditur,indicans totum rcipublicz bonum aut malum, in

bonis

aut

malis moribus priuatorum , arque hos pr:t:ter...a o–

mncs in bona uel mala zratis prima: educatione confifiere.

Przcipue uero id efficit in primis ftatim libris,atque hoc ite-

"TUm íeptimo,urrobique p1aordiligcntilSimus.Sed ibi qmdé

adumbriido:hic uero,ut piaorum more dixerim,colorando.

Ruríus ibi eiufmodi diligenriam pro°'mium legnm u111t ba–

bcri:hic uero figuram iurc fubftantiam legum anreccdétem.

Leges enim (criptas fore irritas inquit,oi1i eiuímodi przcef-.

ferir dili<>entia. Ibi pra:terea limul

hic poft puerilem ad iu–

ueoilem0deinceps atq; uirilem progreditur d1íciplinam. Ne–

que abre poft

~onoullas fa~orum

leges_io

íuperi~ri_b~s a~

noptiales cuefüg10 procefsit leges qoali lacras, ut dm1D1 -ani

malis

Ortllm

au(picaretur

facns. Mox uero poíl: conoubia

ad formaodos pueros fe accingir,nec natos tantum,fed & na–

fcentes,imo etiam nafcituros, non minus in hac ipíe íeminis

humaní cultura, Cagax,prouidus

accuratus, qu2m in·fru!'Ú

feminibus agricultor.

~rí11m

ncro ípefure céfes,quoJa'it

in re mulieori multo plus difcriminis dfe, quam uirili? ltem

m1tlieres abilinere

uino oportcre qua noae.generandi l¡nr

füij,imo etiam & proximo przcedcnti tempore,& toro con–

ccptioois anno

ommbus animú perturbantibus?Ha:c pro–

culdubio ed ípefuot, ut nilul exafüísimz cura: ad humanam

culturam ípeaanris pr:etermittatur. Animaduertcs amem ex

his Platooem exiftimauiíre,non uirum tantum, ícd etiam mu

licrcm in filijs geocrandis uicem agenris cauía: obtinere. A'

quo quamuis quodammodo dilfenferitAnftoteles, confen–

ferunt

~roen

plurimi apud medicos probatifsimi. l'rofeao li

fuum f!Uiíque opus

d.ili~t,

proptereaé¡uelater lilium diligit

=~:~i:u3:r~~~~:~:r~ li~~~~ra'!u:lfe u~T!~~q~~ t~;~~

operis

elfcfuicem.~d

quidem hinc etiam confirmari po–

tcft;quod 6lij nó ruinus,,ac

r~pc

etiam 111agis matribus limiles

funt quam patribus.Similirudo uero tam propria tamé¡ue.fre

quens indicar fcetum fubftantiam nó

patris tantum,fed ma–

tris ctiam effeaione Cufcipcrc. Omnis enim caufz conatns

fcrturad limilc producendum.D·eaiq; cum Ípeciei eiu(dem

fü

mas & f°'mina,uires habent rationis eiufdem.Vtrinq; igi–

tur efficaces ad formam eiuídem rationis,& li noo pari,limi–

li laltem ratione perficicndam.Sedha:c ad lcges rñinime per•

tinent. Tangir infupcr qua:!l:ioncm deatra 01le non paruam,

cuius

uitio infantes formidoloG funt,difficilesé¡ue & queru–

li.Dc

hoc ipfo humore eiusé¡uc cura,in libro De curanda litc–

torum ualerudiac, diximus diligeotius.

~ntum

uero ad

przfens pcrtinet inilitutum,humorem io pueris melancholi–

cum non ex conftitutiooc propria

elrc

ícito,qua: quidem fao

guinea eft maximeé¡ue al!rea:íed ex reliquijs quibul(fam ma–

teroi meníl:ruié¡ue faoguiois in puero putrefafüs,& aduilio–

ne quadam in atram bilcm dciode conuerlis.Acceditad pue–

riles formidines Ín caufa,rerum

nouitas,qu~

quidem facit, ut

& auditz uoces quali tonitrus, & uiía: forma: quali larua: &

fulgura terreanr. Ratio interca, quoniam uondum experge–

faéfo. imagines

rebus iplis nequaquam diícernit: animam

relinquit imagiaatioai pro arbitrio concitandam.

hac 1pfa

~?~";;~%ºr~!,~;!,~r~oil~~fu~Jb~:

o"ff.~~1i~~~:~~~l:~~c;b

aere,&ab agitatione natura: plurimum in erordio laborantis

agitenrur ipu arque uexcntur.

~roobrem

motu quodam

ferme perpetuo arque numcrofo

curaadis infantibus ado

lefceatibusé¡ue uti mb.,t. Primo quidem, quia motu gemti,

feruantur

motu. Secúdo quia ciufinod1 motionc uirz mo–

derara immoderatz agitatiooi tum intrinfecus

natura, tum

exttiofecus ab acre fa&.ie reGilimus. Tertio quoniammotus

calorcm excitar oaturalcm, corpusé¡ue toturu a:quc uiuificat.

~rto

nutrimeotum concoquit digcritque per membra.

~ato

fuperuacua excrcmenra tecernit.Scno obfuul:Lape–

rir:&adzqua1 humores. Scptimo conducit ad .mgmcntum.

Ofuuo mcmbra

apta

limul rcddit & folida. Non íolum uero

moderat1oae quadam a:qualiraw, uerumetiam numeri

cu~

iufdam proportiooe, morum oob1s oportttcoogrucre . De

muucz quidem potencia, mulra in ruulris epillolis dilferui–

mus. Nuoc ucro fatis Íttintelligcrc,li perrpfam

(xpe

in con–

~ia,_ícili~et~um

ad uolupratem, tum ad doloré ·difinhrrur

ammus, 01m1rum poíre ab utroque ad babitum quendam u–

uiuíque medium ía:pe reduci. Ac

a motu corporis in quic–

tcm' & uiciísim

quiete in motum rcuocatur animusatqne

prouocator, cene polre quibuídam muGcz modulis

motu

ordinis experteadordinatum , arque hincad íl:abal...m habatú

quandoq; reduci.

quidem habnum

hic

in epilto–

laad Diooyfium lecunda ioquit, & dei propriuan elfe,

hu–

mana: uira: tutifsimum.Vrruru uero uolue1as ac dolor in mo

tionc quadam conliftant,& quo paao deliniátur, in libro De

~10luptate,&

Philcbi Commérarijs larius diíputa

mus. Sati

pra:fcotia faétum fucrit,li coocludamus hunc in modii.Yo

lupr_aresguftus

tallus in reilimtione quadaru in habitlí cor

pons naturalcm nafci uidentur. Dolores ucro contra, in c:t–

fu quodam ex bal;>itU naturali. Siue utrunq; euacuatione fiar,

fiue

~epletione,

liue mom, íeu quiete uel alteratione ahqua

qualttatum.Przterea uoluptatesodoratus,& auditus,& uifüs,

reditu quodam ad ordinem íenfu:ilem.

quo multis con–

ungcnobus quotidic dcturbamur. Deindc uoluptas imagi–

nandi io regreísione limiltter ad ordiaem imaginalem,

quo_d~ijcir pertur~~t:!o.Ordo

uero tam imaginahs qn:Uu fcn

~1ahs

quodam tpiruuum temperaméto fundamr,cni quo–

lles

contemperara funiüter admouentnr, fit uolupras in mu–

tua qu;idam ícoíus imagioationisé¡oe curo rebns,

qu~

inll.uúr,

c?ngruitate refuhans. Poíl: h:a:c rationis la:titia in reforma–

uone quadam naícatur:per qui ratio quz perturbarione cor–

porea

falla

informis fucrat, ucl deformis, formatur pro na–

tura Cua, atqncreformatur. Dcnique mcntisgaudinm refor–

matione perficitur: pcr quarn intelleüuali quoda ioruitu re–

f~rmatur

aliquando in ideam'

qua ccciderat ob negotioía:

lllt:E

tumultum.

indufüonem banc reae conlideraueris,ui

debis hwmanam uoluptatem fummatim fieri in reditu quo–

dam in habitum naturalem: ncquctam rcditus iplius, qu:\m

habitus gratia fieri & optari. Igitur eiufmodi habitus li ficri

poís1t, perpetuo firmus, maximc omnium

elt

optandus. At

cur cogitanti cuilibet occurrerc uidetur oprab1lior oblcfu–

tio !n motu perpcruo,quam íl:atus ille perpetuus? Q\1oniam

falht nos iniaginatio & opinio anima: mobil1 coniunebe cor–

pori,peré¡ue coniunétionem eiufmodi uoluptatem mobilem

appe_tehtis.

~am

merito neglellura li

t pr:a: natura

lis habitut

fir~1tate,

fi quando poftta fuerit fupra motum.Si enim reue–

gullaremus faporem iplius babitus naturalis, extra c¡uem

terris.politi fumus, licut motioois ad ipfum ucrgcnt1s

Ca–

porem gullamus:proculdubio longo inreruallo haOitum rc–

greísioni pra:pooeremus. Profeao quemadmodum orones

6onorum gradus, meliori modo íellabent in ipfa ftabili ra–

tione boni,quam in materia 1nobili:liccxpetédorum omniíí

rationes in ratione habitué¡uc ciuímodipotius qu.im in ma–

teria mobili collocantur. l'er ha:c probatum

lit

oprium dei

diuinornmé¡ue gaudium in ftatu quodam coolifiere incom–

parabiliter motThus cunfüs iucuodiore.

quidem pru–

dentes

ipli debent c:ligere, & czteris, przíertim iumori–

bus, adhibere. Prreterea cunais pcríuadere, uolupratem

c¡u:ic

lit ex motu, non folum breacm elfe ac lcuem molc:lha:9ue

permixtam, íed etiam in multos

diuturnos ingentesque

dolores córinuo prolab·i.Dillinguit autem

umcroliun mo–

tum pcr qucm incócionos motus ztatis tenera: moderamur,

in duo genera, in muftcam fcilicet & gymoafucam. Prima c–

nim ípiritumarque animum, fecunda nero humores mem–

braé¡ue componimus. Sub nomine quidem mulica: non mo•

do canrus &

Conos,

fed poefim etiam & quz ad fignrarum

ordinem pertinent, comprzhédat. Sub nomine uero gymna

ftica:, motus orones corporis in przludijs ludisé¡ue cem1mi–

num atqne pra:lijs. At chorcam faltationemé¡ue ex mri(que

quodámodo m1xtam intellige. T11m his omn1bus quali prz–

ludijs infantes, pueros,adoleícentcs, raro fccminas pan ter,

<¡,uam mares ad olf1cia

bdli

pacls dtligenrer erudit:eiuí–

modi uero rudimé1a patrias appcllat leges,acreipublica: uin–

cufo. Quibus Cubduétis c¡uaíi column1s tefu re1pnblica:cor–

ruant. Ililíer liagula in hashaud aliter fieri qu:lm public1s

re–

gulü ftatuantur: iudicans ade.liais eiufmodi' deliaa oipnia

tandem in republica proueaire, arque ex mutabilitate ludo–

rum 1ocorumque

ornamenrorum·, mut:uioocm quoquc

legum & reipublic:c proficifci. Notabis mutationem pra:–

terquam in malis,

elfo

rerum omnium periculolifsim3,adeo

ut etiaro li mureris in melius,faltcm ad tcmpus lis penculum

fubiturus. Inrer ha:c facrificandum

ludts ait diJs

deorum

6lijs, arque dzmombus. Dzmonibus rnquam puris, ut dco–

rum lilijs nos coocilicat. Deorum uero filiJS, ut deos nobis

propitios reddaot. D1¡s denique, quo íummi Dei muneri–

bus nos reddant paratiorcs. !>ic utu¡u

priíca confueuít re.–

ligio , quernadmodum de íphzra

lpha:ram gradaum cor–

pore pcrrranlitur & mfu, lic de propinquis numinib11s ad re-

A a

motior