4000003575

LEGI.

VEL, DE LEGV..MLAT.

DIAL.

trrr.

1Jt

futim poi\ diluuiom rudiores homioes diuioa prouidenti;i

illlgelorú, fiue dzmonom meliorum minifterio rexerir, do–

nec paulatim

faai

peririores ipfi fe regerét.Rationi uero con

fentaoeum

elt

reaius felicrnsq;

peris quam

feipfis bo–

mines

~ubernari.

E:rponarur infuper tercio huoc

modú,

quotidie quicun'!; uirz rariooem eliguot

alijs quudámo–

do frgregaci,riteq; educari

erina, íl:atim io cótemplatiuum

bearumé¡; Saturni regoum cómigrare dicátur. Sed quateous

fub contemplatioois officio in ritus uarios difcernútur,eare–

ous & in multos greges feceroi uidenrur,&alijs atq; alijs pro

uitz fünilitudioe infpirari nummibus atq; regi.Miuo io

pez•

(en

tia mulus pra:íl:antium philofophorum fcholas,qua!i gre–

~es

fub Saturoo pafiore mirabiliter cógregatos.Sub Saturoo

inquam,rribus

pr~cipuemodis.Sub

meore diuina& aogelica

primú, deiode fub anima planeta:primi efoséi! íphzrz, tertio

fub iplius pl;inetz: corpore. Sed mem ipfafacat, animacoofi–

cit, planeta poneodit. poneodit inquam, quando in 01<1gnis

Sarnroicum loue coniuuaionibus, Sotumus ipfe ucl exolta–

tiooe fua,ud domicilio gaudet,& tonquam coniunaionis do

minus fouemr quidem

Ioue,umur

Solis Mercurijq;

Veneris benefic:ao. Sic magicom Zoroafiris eiusq; íefutorú ·

peperit, feu ponenda porius dafciplioom, Trifinegifii quoc¡;

tbeologiam, Orpheiq; myfieria, arCilll<I Pythago_rz,Socran–

cam fanfümooiam, Platonicl maieíl:atem. lta elle manifefüs

quabuídam argumentis compertum habemus . Hinc & Plato

in pra:íentililiro Saturoumelfeaffarmat dominum eorú qui

mentem habent.Gubernationem uero eiuímodi fub Saturno

regiamoptimatúq: exritilfe demonfirat.Siquidem genus hu–

manum ab ipfo Deo ráquam rege per cleaos optimosq; dz:–

mooes alferirgubernarum.Hos multiaogelos appellarent,&

Plato in Critia uó'c:tt deos, faciliratemq; gubernationis

hic

indicat,& in Critia: diceos occulta quadam períualionis inípi

ratione fuúfe homines gubernatos, guberoandos quoq; fimí

liter, quoti

es ab inferioribu

s uac:antes motibus (efe

peris

fubiecerint

perducendos.In

his Placo monet,primo diuioa.m

prouidenti

am núquam deelf

e hominibus, modo !ibi ip!i non

deliut.Demde humanum ingenium in íumma rerum licentia

poteotiag; lafciuum íuperbumé¡; euadere. Tertio !icut bella:

non polfuot abelbjs abíq; humano quodam pafiore, fic neq;

homioes ab bominibus ab[q; duce deo optimegubernari:

quandiu mortalis aliquis

fine

deo dominabitur, taodiu labo–

riofam miíera111q; uitá fore, c;¡ua!i frufira uigilaturus

!ir

quili–

betciuitatis cufios,niú deus 1píe

cufiodiueritciuitaté.~r

to1 ipíam meotis diltriburionem elfe legé,eiq; io omoi

pri

uata & pu

blica guberñatiooe íemper ooremperaodum,utper

nofir.un

meotem felic.itera diuina mente ducamur.

~ioro,

nullasco

nfiitutiooes appellaudas elfcleges,oi!i commune ci

uiraris totius bonum r.roc4rent. Sexto ,quiobíeruaotius pa–

ieotle~bus,

his magifiratus maximeé¡; diuioi cultus munera

commatti dtbere.Septimo,interitum ciuitatiparatum elfe,in

qua no

n leges magill:ratibus, íed mal!ifiratus legfüus domi–

nent.ur

. Oéfauo, iuuenes quidew urp1urimum hzc obruíe ui

dere, C

enes autem.acute perípicere, niú fone quandoq; deus

uel iuueoilem probet pietatem, uel íenilem reprobetimpie–

tarcm.Multa iam uerba Plato facit ad ip'fum

legisl~tore)ll

pro

fuo officio iofiruédum.Nonnullafacit deincer,s ad populum

leges eiuímodi íuícepturum, ur & acc:ipiat hbcntius & íer–

uet impeaúus. Cohortaturautem ad facras leges in primis,

peré¡; alias ad humanas

diuinis inucotas & conllrmatas. $ed

uaacum exhortatioae uenerationé terroremq; commiícer,

dicensdeum mundi torius anificem,totum in íeipío-comple

fü,

ideoé¡; infpicere fingula ne quis. confidat pra:uaricando

po!fe latcre: petq; omoia circumuolu'i, ne quis fperet manus

eius pofi delifrum íubterfugere polfe. Huaceífe ofiendit le–

gum omnium fundatorem,ubi ait: Reaa defioit & peragit,id

efi, relbi quadam Jegis regula determ10at fingula. Determi–

nar inquam primo Ílngulis oarnrz fua? modum, qua:., quaüa,

quot quaraé¡: fiot, & ulíi,& quando,& quomodo moueantur.

Deiode ammis quid ageadum fü,qulduecauédum.Determi–

nationem eiulinodi legcm cCfe c9fi2t rerum omnium penes

deum omoium autorem,eamquocodem aau ab ipío deo fao

ciri, qu

o & omnia ab eo iotel11guotur & 6uor,a.éb.J fcilicet cir

cul:r.ri,

'luem Timz:us ait elfo Cliuinz intelligcnti:c natura–

l cm, e

x leipfa uidelicet feipíam reípicieoti, feque reípicieodo

omnia (cmper conípacienti : Forfan uero ulrracircularem, ut

ira dixerim, motum deo iorimum, fubínúnuat motum quo–

que refrum, id e!l, rerum

~deo

oceúum de

ié¡ue per res o–

rnoes inBuxum: ideo refu dixit,

&pcragir.Er

motum reaum

circulan peodére figoauit.ftem

uba ait deum

rerum princi–

pia

fines

& media cootioere , intellige deum elfe cauíam

rerum efficientemarque 6na.Jem, feruare onrnia, omnibusq;

adeCfe.

Ac ne qua

spuret irritam legem, additbaoc íemper

iu–

dicium

comit:r.ri,

quo & perípicacitcr feruatores legisprzua–

'ricaror

esq: diíce

roaocur,

efficaciter quid ponúamum de–

beatur cu1q;,decernatur.

quidem iudicium, quooiam

potenter & diíceroit,

decernit, incuícabilis íequicur ul–

tio peccacorum,&pra:mium obforuaatium.Seruari uero ma

rime diuinam inquit legem abhis , qui humiüme cernicem

fuam

diuio~

legis iugo fubijciunr, quorum pr:cmium futura

bearirudo cenierur: refpui uero maxime

fuperb1s, qui mox

ficut dei legem dereliqueruot, ira deíeruntur

deo. Delerti

amero & pecCil!1tatrocius,& miíerabilius cruciátor.T u uero

euaogelica h-.i:c aurea<¡; pm:cepta feruabis alra mente repo–

fia.

Qi0daurero m

yfieria h~c anti

quo ait fermone confiare,

Mofu1co polfumus

intelügere.Po

!fumus quoq; &Mercuria–

li c¡uodá & Orphic

o,apu.fquos ei

ufmodi mulra perlegimus,

illa quidé euideotifsima:quz receníere grand1us iam pro–

hibet argumeotum. At fi Orphicos de Ioue,de lege,de iudi–

cio & iufütia

Nemefihymuoslegeris, hz:cad uerbum in–

uenies omnia .Pofih:rc Plato populum exhortatur,

lit

unuí–

quiíq; magoopere fiudeat in t'orum numero elfe qui deum

Cequuntur,coateodens io omnabns placere deo,atq; ut id có

fequatur fimilem deo fe reddens , úmilem inquam per tem–

peraati:i: puritaté, qua tanquam regula exami!Sim fua omnia

metiatur.Siquidem men!iarn,quocf

Pythagoras inquit, o–

mnium optima iudicatur, !im1limumé¡; deo efficiranimum.

~ippe

cum deus omnium fit menfüra,pr:-ecipuc nobis, qui

uidcliceteatenus uel profequi uel fugere debemus fingula,

quatenus diuinre menri uolunratié¡; uel confonare uel cfilfo–

nare ceníentur.Hinc illud in Piaron is epifiola:Sapienti qui–

dem uiro !ex deus efi,infipiemi uero labido.Ambig11us uero

hic legirnr ten11s. A!ibi enim legimr ut traduxi.Q§bus uer–

bis Pfato uidemr Protagoram confutare, dicentem rerum

meníuram hominé elfe. Cuius error in libro de ícienria íub–

tilit:er coafutatur. Alibí uero legirnr non quam quiuis ho–

mo,fed

quis horno, hunc in modum: Deus ommum nobis

efi menfura,multoé¡ue ma.,is ú quis, m ferunt, horno

efi.Tu

hane particulam,ú quis,ut 'Ferunt, horno efi:exponere

potes,

íiquis homo méfura efi,multo magis deus efimenfüra. non

enim nobis,fed deo perqué uiuimus, debemus uiuere. Poí–

fcs

fod'in exponere:ft deusa.liquis homo efi,id

e.fi,

!i quando

fiat homo:ut ferunt,id efi,oracula

prophetarum.qu

quidem

expofitio urinam quam pia cfiap

ud mulros, tam ac

cepra fo–

retapudPlaronicos. Vtautem appareat quanti fruéhas fit·ob–

feruatio legum,íubdit íolis harum obíeruatoribus licere atq;

expedire

ora dijs íacraé¡; facere : Ca:tcrorum uero preces

munera :\deo reípui . Hoc ipfiam uero quod efiplacere deo,

dicit elfefignií, quo fingulas uitreatlionesqua!i fagirras de–

bemus intendere.

Sa~ittas

autem in.han

c ipfam de1

gratiam

attiogendam,elfe ait 1edulun¡ rcligionis

culrum.ln

quo eoí–

demCliíponitgradus,quos

in carmini

busPythag

oricis lc–

gimus. Iubet cnimhicficut&ille, mccclefies primú omnes

colamus deos,illos przcipue quibus patria qua!i pauonis efi

dedicata.deinde fequentes litb ccilo

deos.~aos

omncs ter–

refires appeUat.Mos cnim Platonis

cfi,

ll<

omnia fub ca:l<>

dementa ponit,omniaq; in cedo n1odo ca:lefü,taméomnia

fub ca:lo appellat

ione terr:i: co

mprz:hendere,omoia ítem in

ca:lo ca:li ignisé¡;

oomine.Ca

:lefles quidem deos,tum an_g,e

los intelligat

füperio~e.,

íph~rarum

ca:lcfiium fiellarué¡;

animas.Deos

ero terrefires,tum inferiores angelos,tií ele–

métorum quamor animas.Tertio mandar coli aa:mones, íci

licetpuriores,quaú deorum ad

nos

ioterprcces .

~rto

hc–

roas, id ef

i, hominum animas deo acceptorum

c:orpore

fc–

paracas.ln

his omnibus ira difiribni prz:cipit cultum,ut malo

n b11s num

inibus maiora, minoribus minora, z:qualibus

a;–

qualia munera conferanmr.Q uinto oon tam cola & adorari,

qu:lm ornari & quodammodohonorari deorum patriorum

ftatuas impera1,leg1b1u cooíecratas.Q.!:!9niam uero omncm

ad.

diuinum cultum exhortarioné ab uoo inchoauit deo,eui–

décer ofienditca:tera numina neq; per Ce, fed participatione

primidici deos,oeq; propter fe,fed illíus gratia elfe colend.1.

pra:íertim cum uniuerfum eiuímodi culturo , duntaxat

illi

1mico placeas,dicot fuícipiendú. Sexto parenres quaú dei ui–

carios pnecipit ueoerart.Septimo propmquos genere, & fa–

.milianrate coniunaos, &hoípites peregrínosque ex d1uino

iuíl'u amare ch.aricare non fiaa. His autem prz:ceptum in(eri–

rur euaogelicum,uanorum ícilicet uerborum exaaam ratio–

ncm <Üumo iudici elfe reddendam:cuius angelus nobis

pr~efi

quafi fuperforisiuclicis uicaríus & minificr,ur nos hurpi

bt1s rc:uocet, prouocetadhonefia: & coníentienres quidcm

rra.nquillitate cófcicntirenutriat & deleaer,dilfentienres u

e–

ro penurbationeconíciemiz uexec.Vbi delelbit,ab annqu1s

gratia oQminarur:ubi uexat, furia.

gratia quidem rriplex,

quoniam przteriti,przfentis,& futuri grana bonos oblelbir.

Furia quoq; tripiex, quia malos úmtl.irer cruciat.. Er urrobiq;

Fatú,& !'arca rriplex cognominatur.Oicitur

Nemefts,pn;–

fertim

Orpheo,ubi

íuperbos animaducrrit.Profefro uc

rercs ut indicarent fupcrbiam Deo maxame omnium diU'ooa

re obe<Íteotiam humilirnam exigeori, dixcruntíuperbos nó

folum diuina ceoíura,urczccra uitia,fed etiam iodagnatione

pu111ri,