4000003575

LIBER D E. CLMVSSEPTIMVS

~ndo

publice de aliquo eius :mis opificio

"<oníulta_cu~,

qua:

ccrtis pra:ceptonbus doccri potefl:. nullus adrn1m–

tur ad conlilium, pra:cer illos , qui arcem eiuímodi ah ipfis

pra:cepconbusdidicerum,iplié¡uc exercuerunt.O!!.ando

u~ro de publicis rebus qua: ad uirmtem ciuilem fpeétant deh–

beracur, omnes forme Ílmrliceradmittuntur, neque ah ullo

qua:mur utrum, &

quo, & quando peritiam

ciuile~ ~cce~

perit, quali omncs imelligant eam certis in

íchol~s

diíc1_n_o_n

poífe. Pr:eterea fiab altero altcri traderecur,pra:.c1pue

ca clariísimi rcm hanc cam preciofam f:epe fu1s h:creélira_–

rio

quodam iure re1in<¡ue<ent. Ad ha:c Protag?ras long1s

prol>.tt ambagibus doceri polrc

uim.~tem.

qmb_us notan–

guzdan\ prífcorum rcfert

myíl:en~.

Dccet emm quam–

uis Sophi!4fit, nonnulla etiam leg1ífe bona: &cum pro–

lixe loquatur apud Plaronem , udlía quredam adducere.

T rnduntthcoloui ueccres, fob ce.rra quon<lam animalia la–

tutífe , id

efi'iñ'prima

mundi materia rerum íemina prrefuií–

fc.Pra:terea Ioucm,id ell:éleum mundi opificem per íequen–

tcs deos, hoc efi per fl:cllas, anima1ía ex elementis com–

pofui!fe. Deos aucem miniíl:crio da:monum animalia in–

ílrumentis adminiculisé¡ue ad uicam ncceffiri¡s armauiífe,

ca uidelicet rationc ,

lit

Promeíheus, qui da:monum fubli–

m1um ordinem lignificat,amarct homines: Epimctheus au–

tcm qui inferiorum da:monum rcfert exercimm, brma ful–

circt.ncque id quidcm íniuria: Ggnidem altiorcs da:moaes,

narur:e incorporc:e acque rationali, humiliorcs aucem cor–

porea: irrationalié¡ue potius

uene. O!!.antum uero Epime–

Cheus inferioré¡ue nacur:i

his qu:e ad corpus pertinent

fa–

uic brmis, tanmm Promctheus prouidenciaé¡ue fuperior in

·ÍJS

qua: ad animum fpcaanc hommlbus conli1lui!fe uidemr.

Cum enim artis tríbuít rationcm,anilicioíum omniú qui: na

tura befiijs dederat, cxhibuit fabrum. Accepit ame·m artero

ipíam un:l cum ígne ab officina Minerua:, atq; Vulcaní, Mi–

nerua 9uide;m in arte ingcnium, 'Vu1C'1.nusm11em e.fficacíam

cominee, il$nis deaique inllrumentum. Gemina uero h:i:c

numina, Mtoerua Vulcanusé¡ue, primo quidem in iplis ar–

tium ideís cxcogitanmr. Deíndc in Mercurij Marcisque uir–

tmibus . Pofüemo in da:monibus guberoatoribus anium.

Ab his igimr omnibus Promerheus r"tionalis anima: guber–

narorin homioem

traiecltanis

induftriam. O!!gniam uero

diuinum id excitit donum , ftatim ob ipíam cum fuperis co–

gnacionem horno uenei-arns efi-deum antequa.m uel loque–

rernr, uel artes aliquas exerceret : quippe cum diuinum mu–

nus oh mirificam eius potenciam prius erigat in diuina quam

porri~at

pcr humana.Prometheum uero

id munus dola–

re affeaum , lignificat da:monicum ipfum curatorem no–

fl:rum , in quo

atfeaus effe poffiint, miíericordia quadam

erga nos affici, confidcrantem nos ob ipfum racioois munus

ah eo uel darnm,

ne!

potius cxcitatum,tanco miferabiliorem

uiram in terris quam befiias agere, quanco magis follicitam

acque inexplíc.ibilem. O!!gd quidem Pythagoras animad–

uenens , Epime1bet1m quanmm ad hoc ipíum fpeébit , Pro–

metheo aocepoíuit . Id amem 11li 911odammodo fimile ui–

detur

effe,

Pa:nitet me feciífcbommem. Proinde memen–

to hominem hic quema.dmodum & apud Moyfen ex cerra,

pofiremo creatum. ltem more quafi Moíaico mundum

in1tium habuiíre. Sed de his ali$. Per eundem Prometheum

in Phllebo dicitnrdatam eíle nobis

dijs differendi artem

una cum ígne. Ars cnim diíferendi,ubi uniuerfalia in parti–

cularia diuidit, proceffi1mreruma fuperioribus repra:Cen–

tat : ubi partlcularia uici<Sim in uniuerfalia rice refoluic,

conuerfioncm rerum ad fuperiora deúgnat: ubi

definit

ubi demonftrat, cxifieotiam rerum oíl:eadit, ibi

9.uid.em

ícipÍls, bicaurcm ab alijs dependenrium. Ideo dil

l'ercndi f

a–

cultas diuinum efi donum, cum diuinum uniuerli ordinem

referat. Cum io-ne uero data dicitur, quia ígnis fimiliter di–

uio.c, reíoluit,

~efinit

acquc demonftrat . Itcm quia ratiooa–

lis facultas io-nis iofü1r illuminat incelleétum, accendit uo–

lumatem,

utrunque eleuatad fublimia.

amcm tra–

ditur Prometheum ciu1km uirmtem falmi hominum peni–

tus necelfariam largiri Ron pom1ffe , propterea quod uirtus

eiuímodipenes louem

lit,

quo Promctheo non hcet afceo–

dcre, ca ratione intelligendum efi, quia cmilis uirtutis offi–

cium efi non íolum rebus humanis, fed ctiamarribus impe-

~:;~~~~~s:::,~~~~ ~~r~!~~~~::::. '1d~:;,~~r!e~w.~:~

Iouis_ipfii:is e!f

~n. umuc~fo,

quod igbomiaum

~en

ere appa–

rct

fc!"'~mc

c1u1hs

o~aum. ~mobrem

non míuria ad

Io–

uem 1p1um fpeébit hacnobis ex alto broiri.Vniuerfalis enim

uirru~

ad uniuerfalem Iouispcrtinec

p~ouidentiam.

Proui–

~enc1a.

uero da:monr.'m pamculatis eíl:,

:m~ufi-a,

ideoé¡ue.

Ioms arcem nequ1c aíccndere: cum angufüor bumilioré¡;

prouidemia,

amp~1ísimam emine?ti<S~mamé¡ue

a:quare non

ualeat. lup1ter

1~m1rper

lcrcunum,1deíl:pcrangelum di–

pina:

uolunratis mterprcc m,ciuilis fcienúa: leges,1d

eft

uo-

luntatis fu:e

~ecrcta ~d

human

focietatís generisquc

íalu–

tem

fp~ébiona

me_nobus nofüis inícribit:iaicribit inquarn,&:

JD~o?,

quod 1:tm:eusaperre docet,

quotidi.e per aoge–

~os

diu!nam nob1s uoluntatem interprctantes.Vnde iacimus

nob1s

~ra:li~et

mdex inextioguibilc ratioois Jumen, re–

~m ~en ~fique

& booi malique examen,ineurnabilis con–

fc1en~1:e

íhmulus. Per haoedeus infufam omnibus legem o–

rnes

1ra~erme

a.d

~ommuae

dirigit

bon01~1 ,

?mnes

R.am–

mas le_uttare eng1t ad

perna. Ah hac uuque mgenit

a leg

le~

detode (cripta dudt originem.

quidem in ipfo

fi–

bnlegum exordi'?

~l~to

aperu!t

dicens ,

non ab

ho~ine,íed

ab tpío deo lcges 1moum habmlTe. Sed ut ad pra:Íentem di:t–

logum redcamus, fubiungirlouem per Mercurium condi–

d1/fe legem, qua iubeaatur ornaes ciuilitatis

eífe

participes:

qutppe":u.m h:i::c íola

fit

uinculum ciuiracis: ipfamque ciuita–

tem 1Ufi-ma & pudore coníl:antem ait ad omnes ccdims de–

miliJfe,eo uidclicecpaao, ut quicunquc poíl:hac uirturis hu–

ius omnino expers depr:ehenfus fuerit,taoquam ciuitatis pe–

füs ultimo afficiatur fupplicio .

~mu

ero primo appella–

uit pudorem,deindetemperanciam nominauic.Eíl: eoim

P\1-

dor ingenims temperanci:e fondamentum . T emperancia

quidem in ciuibus proprios cuiuíque moderacur affeaus, oe

ftusé¡uc cemponit . Iufiicia uero aaus cuiuíque

conducen~s

ad alios dirigit . M emento

ero ciuiliratem in perfona pri-

1p.ra1tis fere duobus

effe

concenram, fed in publica ex Pla–

tonis mente his adhibendam

dfe

prudenriam. Acque id qui–

dcm pene íaris in pace fuerit : in bello autem fortimdiaem

adh1beto,arque ita ciuiliratis erit abfolura defcriptio.Pofi

h~c

autem confirmar Procagoras

communi hominum fenten–

tia uirtutis'huius participes omncs

eífe

debere , propterea

quod li quis iniuíl:iciam fuam pa\am faceatur, uulgoinfanus

habebimr: 9uali omnes exifiiment tam neceffiiríam commu–

·nem cíuita!I iuíl:ití,im,

lit

etiam fi quis non habeat, faltem ha–

bere eam debeat limulare.Cum uero oftendcrichaaenus ci–

uilem uirrurem elfe omnibus maxime omnium necelfariam,

eiusé¡ue affcaum quendam liue fonútem femené¡ue ab ini-

~~~~\~~;~~~ ~i~~i=~~~~":c; ~e~i~~~r~~nd:;~~~~~fag;~~=

pleairnr) neque namra negue caru abfolumm firmumé¡;

ha~

birnm fortiri poJTe, fed doarína duntaxat & confüemdine

eius'habitum comparad . Ad id uero primo rationem atferr,

ollendenrem pomines non folere aliquem ob ea qu:e uel

oamra,uel Glfu fiunt probare unquam, uel tmprobare:a8io–

nes antem uirmtis am uitij laudare femper am uituperare.

D einde pueritia: adoleícenti:eé¡ue educarionem fub dome–

íl:icis,grammacicis,muficís,gymnaíl:icis,legibus,ordine quo

dam longo di(ponit, ollencféns totam uit;e iníl:icutionem ad

id obnixe cont5mdere, ut declinenmr uiti2, uirtures pafsi–

deantur:quaÍI neque uitia nequc uirmtes,ucl fortuna.,uel

fa–

to, fedarbitrio, & exercitatione prouenÍ:lnt. Interea prifco–

rum

perfiringit íemenciam de uitijs puniencÜs conÍlderatio–

ne dio-nam, uidelicet neminem quía deliquerit , fed ne uel

ipfe .:=lterius, uel alrns eius exernplo delinquac, puniendum

effe : reípondeté¡uc ad illa qu:e obiecerac Socrates. Nos au–

tem ex omnibus qu:e haétenus difputata ruac , auream illam

priícorum fentenciam tenebimns alca mente repoíl:am. Pri–

mo quidem dcum ipfum uit:c falutié¡ue nofi-r:e ornnibus un–

diquc modis prouidere acqueconfüiere. Deinde ciuilem uir

turcm donum effe díuinum, oc quis force confidacfe abíque

diuina gratia remp. rc.'.lefeliciteré¡; gubernaturum. Id enim

in Leg1bus,& alibiPbco confirmans ait:quemadmodum be–

fü:u multa: ab una nifi fub humano pallore reéte duci non

polTunt , ita neque homines mulri feliciter

uno quodam

rege,nili

unus regamr

deo. Ideoé¡ue regendi facultacem

non aliunde quam

deo haberi in Theagc & Menonepro–

bat . Proragoras uero fophilla quid uelit,ip(e niderit. Deni–

que quam neceffiria

lit

inuiolata iufütia miffa ca:litus me–

n:inerimus, fi aurcs aísidue nofiras prifcorum uoces

illz

c1rcumfonent : Mortales quoadam mifcri ancequam c1uili–

tas ca:licus mitteretur , neque fegregati uiuere poterant,

qu~a

país!m !aniarentur

feris, neque iterum congregati,

qum

fe 10111cem lacerarentur. Itaque falutem nobis quam

cLmét.-climul arces pr:i:ftare non pomerunc, fola tandem iu–

íl:iria praillim. Pofl: h:i::c Socraces rre Sophilla propter noa–

nulla 'l":e ab alijs accepta narrauerat bona, adm1ratiooi

fü

audie-ntibus,iromca quadam, & urbana, & artificio

redar–

guendi ratione reddit 11lum pra:lentibus deridendum .

In–

terrogac enim poíl:quam de mrtute ram magnifice fucrat

elocums, mrum una

lit

taamm uirms,an plures. Prztcrea

piures, utrum Ílnt parces unius, nécne. R.urfus

partes,nun–

quid /imiles iihi inuicem acque cori, an mrinque diís1miles.

Ad h:ec l'rot:tgoras neque rcae fcitrefpondcre, neqnedefi–

nire

aut

parciri uircuces, neque difünguere

~ua

raúone fi–

miles Ílnc,

qua difsim1les, neque quodin dííputan¡lo tur–

pifsiruum efl:, eua:are quin ad

iíi

faole deducatur, ut ía:pe

libijplt