De
lnventi.0~1~ San~~
Cmcis Difcurfus
I.
20J
mi perplcxitas , ut¡10tequi
utrinq~e
ad fe coram hac ar–
bore viere profrernendum, _feque e1de_m per
vener~b.u~dam devotionem& obrequ1um adílnngendum av1<hfü–
mierant nectamenqua:nam ex tribus hifcearboribus
a¡bor illa'eifercognofcere valebant. Verunramcn ut idé
fanltus dicic, benigniffi mus Deus nofter
RefpexltpiaI
fi–
delitcr ,eftuantium curttI,
Cr
ipfi_potijfimum
,
qu.e ram plee
folliciludlnís princepserat, hUJUIC9njiliilumen infullil
;,
ut altquem recenr mortuum jnquíri
él
infirrl ;uberet
:
nec
mora verbumfaélum' cadavcr illarum en; deponitur: ja–
·Centiuna de- cru;ibuI admo.wtur: fed earum ligna mors
fprevit
(
id efr, qua:
e~~pt
in.crucibus amborum latro–
num)
Pofftemo Domt11ic11m Crucem prodit refurreflio
~él
adfalutari; /Jgni taélum, morte profuga
,
funus excuJTum
(:!corfJus ere.élumeft.
Rufinus aucem,
p~outi
in hpdier–
nis lefüonibus audivimus,
f~ribi~,
quodexperientiam
fa–
ll:uri, qurenam crux.Salvacoris elfet,addultre ad locum
crucis infirma: cuidam morti proximre, fenfiburque om–
nibus defritut:r:: fingulas eres cruces admovi;rint, dumq;
prima
&
k:cund.a crux eidem
applíca~ecur,
infirma ne–
quidquam fe. movit: ad contraltum vero
cer.tia:,Repente
adap:rtis oculis mulícr. confurrcxit,
&
jlabilitare "1Jzrium
recepta alacrlor, quamcum fana fuerat, rota domo difc111-
rere,
éf
magnificare
D.eipotentíam c<epit.
Nicephorus
denique
&
alii utrumque miraculum per crncem pacra.
tum
elfe
eic:iftimant,cui opinioni verba illa fidem faciunt
quzin rerponforioquinta: lefüonis rc:cita
V
imus .
Adcru·
fls contaélum refurgunt mortuJ, magna/la. referantur.
:i
Circa hanc autemmiraculofam crucis inventionem
ad
nofrrum fpiritualem'profelhi.mutiliter difcur:rere poí–
fnmus.. V clut enim indubitacum fuppono neminem no–
ílrum crucis in fe fufoeptioni refragari velle, ucpote fine
qua l'alvari non polfumus, dicimus enim
Salva nos Chri·
fleSalvator.,
fedquanam. id ratione fiet?
per virrute.m.
Crucis:
utiq; quilibet nollrum
cru~i
Chriíli aílringi vel•
Jet, non itcm cruci latronis improbi;an non ita eft? at ve·
ro ex quo om.nestres incer fe uniformes funr, oculus au–
tem ad redemptoris Hucem diícernedam haud a:quus fit
judex:, quonam nobis con!ilio utendum erit? indubita–
tum ( mihicredite) crucem Chriíli di!l:ernendi lignum
vobis indicabo; fi force Deus inlirmjtacem aliquammor–
talem ,.vel fqualidum
ca~cerem
auc molefram litcm, ve!
tyrannicam perrecucionem, velquamvis aliamadverfi–
tatem immiíerit, ve! immincnti mortis periculo auc ma–
nifefire jaél:urz facultates vefiras, veílram quoque fa–
mam&. ex.i!limacionem cxpofuerit; cune ve! inde aperti
funt vefirioculi, lumen Deique notitiam vobis compara–
ílis, malos veftros emendafiís vicz mores, bonaque pro·
pofita ílipulatafqµe Deo faltas promiffiones ,eic:ecutioni
inand¡¡ílis, Deoquc pro
rec~pto
a. vobis beneficio gratos
exhibuifüs, aut vero nihil horum a vobis przílicum fuit?
fi
om11iahre.c in vobis adimpleca eífe.cernitis,fcitote cru–
cem hanc veram Cbriílicrucem elfe; nam uc ílacimdi–
ximus;
Repente ttdapertis oculiJ mulier con{urrexlt
,&
fla·
bi/1t11t1 virium recepta, étc.
QE.odfi autem ad talis crucis
immilf~onem,immobiles
maneatis, id eíl in peccato mor–
tui eife perfeveretis; id cíl fi poíl ta lis tribulationis
&
an·
guílire immiffionem,priíl¡nam vitre diífolutioncm conci–
nuecis,m.alam focietatem non dereruericís, neq; depofiro
odio illacam
vobis.abinimico veftro injuriá condonave–
ritis nec ioique parta re!litueritis , quin pocius vitiis ve–
firis magis quam unquam haltenus iníordercaris, ícitoce
certeque v.obis
perfuade.tecrucem hanc improbi larronis
crttcem eife: nam ut fanltus.Paulinus fcribit:
ita (ut mi·
fem
ch~ifli
tiecuit) e1tperJme11to,refurreélion/1 inventa
&
pro6at11crux ChriftJ ejl.
Si enim.lizc crux:in te obtinere
nequivit, uta morte peccati ad gratia: vitam refurgeres,
crucem Salvatorisnequaquam inveniíli , quin potius im·
probi latronis fupplicium, fiquidem ad prenitentiam mi·
nime commoveris, imo magis quam haltenus unquart)
in culpa obftinatus perfiílis .
3
Verum eoímvero merito
hk
qua:rat aiiquis, qua
racione eres harce cruces inter
fe
dillinguere poffimus ,
quando omnes
tr~
eandem
pr~íeferebant
figuram & ap–
parenelam, atqueex uno eodemque ligno omnes fabri–
cacre erant ? Rerpondeoper moralem quandam diílin·
ll:ionem adhibitam: (citifne , qua:
&
qua
lis
crux Chrifii
fuerit? nimirum fine culpa fuílinere prenam:
quipecca-
•· Pcrr·
2 ,.
t11m nonfecit, nec invemuI eft do/u; In ore ejus.
Onde
' ' ·in Chritli cruce illi nobis pra:cipuc exhibentur, qui
e~
motivo charitatis faciunt p<llaicentiam, proalienaaffli–
guntur falute, bonum pre malo
reddun~,propriam
(uai:n
abnegar voluncatem, quique in Chriíliana liccc innocen-
tia vivences vitam tameu traducunt rigidam, au!leram
&
ro::nitentem, haud fccusac
!i
enormiffimorum pccca-
torum re\dfent,ita conte(llnunrnr,humiliantur.Scicirne
itei;n, quonam modo cruJ<; mali latronis dignofci poffit (
flimirum quis in hac vica pra:rcnti
a
divina jufli_riaob cri-
mina&; fcc:lera fua per carceres,
~acnlca c um
¡aél:uras ,
incurabiles. infirm1cates, aliafque
li
miles :;erumnas caíli·
gacus, hanc fe cruccm jure commeruiife no.n
~gnofcic
,
quin potfos Divinam provident1am velut. 111¡uílam ar-
guic, maledicit, blarphemat , ac tandcm
111
ddpecauo-
nis barachrum rere deturbac: nec erenim Crux eíl impro.
bi latronis propria. Verumquz res iccrum, qu:;enam di-
cenda
fit
crux boni lacronis? equidem quoad externam
apparentiam ha:c
ea~em e!f~
v
idet~r .qu~.
latronis
lm~ro-
bi; cum. hac camen d1fferent1a
t:<.
d1ílinlbone, quod
l~cec
tribulationes& rerumnre tales noílcorum fine demcrno·
rum juíla Cupplicia, in iis tamcn feren_dis ita conílicutí
fimus, uc ferientem nos fcrula.m hum1liter expfcule,mur,
nofque illam commeruilfe libenter
agn~fcamus,
eamque
tum ad Divinre jufütirefatisfaciendum , tum ad confor-
mandum nesdivina: voluntatis beneplacito perlibencer
fufüneamus . Hinc
di,
quod dum bonus latro
e
pati-
bulo fu(penfus penderec,ad fua re·fcelera reflcél:ens ultro
cicroque confelfus fuerit, dicens:
Nos qui
dan
j11fre:
nam
dig11afaéll1
re~ipímus,
hacque ration.e fupplicium
&
~ru-
Luc:uJ.
41.
cem illam in pe,c¡;acorum [uorum fat1sfafüc;mem ordma-
verit, fp.em.que firmam in Dei mirericord1am concepe-
rit , dicens :
Mem~nto
mei, d11m venerls in rrgnum tuum,
arque ideo per hanc crucom primum incer
or;m~s
morca-.
les in ccelosadicum habere meruerit :
Amen dico tibl, ho-
diemccrmoeris In Paradifo.
Feliciffimus igitur hic nobis
nuntius eíl, haud obícure íignificans, quod non in
fo
la
Cbrifü
cru.ce,verum eciam in cruce boni latronis falva-
ri poffimus.
U
nde Chryfo(iomus ait:
Imroivtt /4tro de
cruce mer.cam falutem
.
Certum quidem eíl, quodChriíli
Homil. <le
CtuCeffi humerÍS l)OfitiS difficulter adaptare pofli
mUSj
{j.
rruce
&
quidem
Nemomundus aforde ;
prietcrquam quodadmo·•
m.
dum pauci fine illorum, qui in magna interioris bominis
reformatione vivljnt,
&
ad perfeétionem adípirent; at-
que ideo Chriílus nobis aliam ad
ccelurp o~ti~ndum
fa-
ciliorem viam patefecic, dum videlicec indullit, ut bo-
ni latronis crucemapprehendere poffimm, non folum
ex neceffitate faciendo virtutem, id
dl:,
a:rumnu qua:
in hac vita, utpote mifera quadam lach1ymarun¡ valle
copiofiffime occurrunt ex amore Dei tollerand.o,vernm
eciam agnoícendo nos tali peccatorum noílrorum íup-
plicio dignos eife, ideoquc illud fumma cum patientia
ru–
fcipiendo.Bonus equidem latro totam vitam fuam in
Aí-
faffi niis, lacrociniis, & homicidiis traduxerac, ac proin ·
de ex millenis capitibus pacibulull)ei debebatur; vernn-
tamen eoquia libensfe illud juíle Coll)meruiifefatebatur
,íuumquecor ad Chriílum dirigebat, p?r fupernatura-
lem quendam
gra~iz
inllinltum agnoícendo quod is pro
fe&
totius mundiJalute pateretur, ideo Crux Cua cum
in c<lllum fuílulit, euni'que
a
peccatis omnibus purgavit..
U
nde
S.
Auguílinu s air
:
Digna p11timur his, qu.e com–
miffimur: vldifti, quomodo In Cruce fe exuit
a
pecratis
.
~os
igicur,íi
q~i~qui~ adverfitar~m
a
Deo nobis immit·
~~;~.~.rd~"
t1tur,ex amore 1lhw llbemer fubílrneamus,cruccm quan-
di·,cr.
dam portamus, quz virtute prredira ell parrandi mira·
cula, eaque non inferiora illis, qure
ab
ipfiurmct
Salva -
coris cruce profic¡rcuntur ; lmo tefle
S.
Chry loílomo
:
Pro Chrifto pati munus eft majoris admirationu
,
quam fis
rewramortuos fufcttare:
nami/licquidemd~bi1or
fum :
r;~m·•· ~d
bic wro debitorem habeo Chrifrum
.
~
1
~'~8~P•
!l.
.¡.
S.
Auguílinus, dum in eres harcc cruces in Calva·
rioconfifientes oculum defigit, dicit:
Tres
Cl"llCU
in 11no
locoeránr; Ju ttnll<latroliberant/ur ,inali11 fatro damnrrn·
dus,in media Cb;ift u>alterumlibernturu;, a{reru>p drr•»·
'14turus . .Quidfimi/11 ifri! .:mcibur
~ quid
dijfimi/rur iftis
pendentibu1 ?
Exterior-utique oculus omncs bafee tres
cruces eodem fine claudendas iuilfe , credere µocuiffer ;
&carneo quamfuntinccríedifferer.tes ? mulri
r.ep~ci·
dem paupertaris ve! infirm'caris cruci rubiacebunt,& ta–
men iude unus proficiec ,
&
uri11ratemhaurirer, alrer
ve–
ro non item; imouni lignu
1,
iih¡d cruci~
fer viet ,
ut
ip·
Cum
in igne z terno arderc fad at : alreri
vero
fer viet loco
fcalre, per
quam.inca:lumconfcendat.
~ur